filosofie Dewey | democratisch onderwijs
het geloof dat het proces van de ervaring belangrijker is dan enig specifiek behaald resultaat, zodat de behaalde resultaten uiteindelijk alleen van waarde zijn als ze worden gebruikt om het lopende proces te verrijken en te ordenen' (Berding 2011, 224)
nog verder onderzoeken, dit is na portfolio assesment
Deweys democratisch-pedagogisch ethos stoelt op een viertal ideeën, namelijk,
(1) de menselijke ervaring als een cultureel bemiddelde ervaring;
(2) de omgang tussen mensen als een vorm van transactie;
(3) de participatie van kinderen aan gestructureerde activiteiten en
(4) het lid worden van een taalgemeenschap door middel van communicatie (vgl. Berding 2016).
Wie zich inzet voor democratische verhoudingen met kinderen, dient praktische situaties te creëren waarin zij daadwerkelijke ervaringen kunnen opdoen. Puur theoretische lessen volstaan niet. Tegelijkertijd is het van belang om te overwegen welke verantwoordelijkheid de school kan dragen. Van scholen mag niet worden verwacht dat zij maatschappelijke problemen volledig oplossen. Het is een bekend adagium, zoals benadrukt in Bernsteins uitspraak 'Education cannot compensate for society' (1970; zie Berding & Pols 2014, 322). Deze les leert ons dat onrechtvaardige of ongewenste maatschappelijke situaties niet volledig via opvoeding kunnen worden gecorrigeerd. Desalniettemin kunnen scholen op indirecte wijze en aangepast aan hun doelen en methoden wel zinvolle bijdragen leveren. Een voorbeeld hiervan is leerlingen betrekken bij inspraak via een klassen- of schoolraad, of hen laten deelnemen aan relevante wijkactiviteiten. We moeten echter voorzichtig zijn met het overdragen van maatschappelijke of politieke problemen zoals vervuiling, eenzaamheid of geweld direct aan kinderen (vergelijk Furedi 2011) en ons bewust zijn van de beperkingen van opvoeding (vergelijk Berding & Pols 2014, 341-344).
Dewey introduceert een opvoedings- en democratievisie die afwijkt van de gebruikelijke opvattingen. Volgens Dewey draait opvoeding om het betrekken van het kind in de gemeenschap door middel van participatie en communicatie. Democratische principes vormen in essentie een levensstijl, een vorm van leven waarin mensen en groepen ervaringen op intensieve en transparante wijze delen. Hoe diverser (pluraler) deze levensstijl is, des te meer inzet is vereist om verschillen begrijpelijk te maken. De opvoeding tot burgerschap volgens Dewey benadrukt gemeenschapszin, ruimte voor individualiteit en diversiteit, het nemen van persoonlijke standpunten en verantwoordelijkheid, een democratisch karakter, en openheid en communicatie. Deze elementen dienen als het 'morele kompas' waarmee een groep haar koers bepaalt (zie Berding & Pols 2014, 278 en verder). Dewey's participatiepedagogiek bood meer dan een eeuw geleden al een uiterst actuele aanzet tot deze benadering.
Belangrijkste Kernen voor Lesstof:
Ervaring als Cultureel Bemiddeld:
- Zorg ervoor dat lesstof de nadruk legt op ervaring als een cultureel bemiddelde ervaring. Laat kinderen activiteiten ondernemen die hun culturele horizon verbreden en hen in staat stellen verschillende perspectieven te verkennen.
Transactie in Menselijke Omgang
- Stimuleer interactieve lesmethoden waarbij menselijke omgang wordt gezien als een vorm van transactie. Leerlingen moeten leren hoe ze effectief kunnen communiceren, samenwerken en ideeën kunnen uitwisselen binnen een groep.
Participatie en Lidmaatschap van Taalgemeenschap:
Ontwikkel lessen die participatie van kinderen aan gestructureerde activiteiten aanmoedigen en hen helpen lid te worden van een taalgemeenschap door middel van communicatie. Dit kan worden gedaan door middel van groepsactiviteiten, discussies en projecten die samenwerking en communicatie bevorderen.
Te Vermijden Kernpunten:
Puurdere Theoretische Lessen:
- Vermijd het aanbieden van puur theoretische lessen zonder praktische toepassingen. Zorg ervoor dat de lesstof concrete en praktische ervaringen biedt die aansluiten bij Dewey's ideeën van ervaringsgericht leren.
Overdragen van Maatschappelijke Problemen aan Kinderen:
- Wees terughoudend in het direct overdragen van complexe maatschappelijke problemen zoals vervuiling, eenzaamheid of geweld aan kinderen. Het doel is om bewustzijn te creëren, maar vermijd het belasten van kinderen met zaken die buiten hun vermogen liggen om op te lossen.
Door de focus te leggen op ervaring, interactie en participatie in de lesstof, kunnen deze kernpunten van Dewey's democratisch-pedagogisch ethos waardevolle lessen vormen voor basisschoolleerlingen.
- Berding, J. (2011). John Dewey over opvoeding, onderwijs en burgerschap. Een keuze uit zijn werk. Inleiding, vertaling en toelichting. Amsterdam: SWP.
- Berding, J. (2016). "Ik ben ook een mens." Opvoeding en onderwijs aan de hand van Korczak, Dewey en Arendt. Culemborg: Phronese.
- Berding, J. & W. Pols (2014, 3e druk). Schoolpedagogiek. Opvoeding en onderwijs in de basisschool. Groningen & Houten: Noordhoff.
- Furedi, F. (2011). De terugkeer van het gezag. Waarom kinderen niets meer leren. Amsterdam: Meulenhoff.
- Leenders, H. & W. Veugelers (2004). Waardevormend onderwijs en burgerschap. Een pleidooi voor kritisch-democratisch burgerschap. Pedagogiek, 24, 361-375.